Depremde hasar gören evlerin sahipleri DASK ödemelerini almaya başladı. Peki DASK, kasko, trafik ve konut sigortası ödemelerinde süreç nasıl ilerliyor?
Türkiye, 6 Şubat’ta sabaha karşı Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesi merkezli 7,7 büyüklüğünde ve Elbistan ilçesi merkezli 7,6 büyüklüğünde iki depremle sarsıldı. Depremlerin ardından son verilere göre bin 891 artçı deprem oldu. 11 ilde büyük bir yıkıma yol açan depremde çok sayıda bina kullanılamaz hale geldi. AFAD verilerine göre 5 bin 775 bina depremde çöktü. 11 bin 302 yıkılan bina ihbarı var. Resmi bilgilere göre 11 ilde toplam 717 bin 614 binanın 90 bin 609'u acil yıkılacak, ağır hasarlı ve yıkık bina olarak belirlendi.
Depremin ardından yaraların sarılma sürecinde en önemli kurumlardan biri olan Doğal Afet Sigortaları Kurumu’nun ödemeleri nasıl yaptığı, sürecin nasıl işlediği gündemde. Bölge genelinde Zorunlu Deprem Sigortası oranı yüzde 50 civarında bulunuyor.
Bölgede 2 milyon 150 bin adet konut bulunuyor. Bunların yaklaşık yüzde 50’si, 1 milyon 143 bini DASK sigortasını yaptırmış durumda. Bunların sadece yüzde 20’si İhtiyari Konut Sigortası, yani DASK’tan sonra ayrıca yangını içeren, DASK’ın limitlerinin üzerinde kalan hasarları ödeyen (zorunlu olmayan) Deprem Konut Sigortası’na sahip. Deprem Konut Sigortası’na sahip kişi sayısı ise 470 bin civarında.
Peki, avans ödemeleri için de başvuruları internet sitesi üzerinden yaptığı duyuruyla aldığını açıklayan, ilk 24 saat içinde ödediği rakam 1,5 milyar lirayı geçen DASK’tan hasar tazminatı almak için ne yapmak gerekiyor?
Öncelikle deprem sonrası, afetten etkilenen evlerdeki hasarın tespiti için aranıp ihbarda bulunulmalı. İlgili kurumlar aranıp hasar tespiti ve sonrasında yapılacak işlemler konusunda detaylı bilgi alınabiliyor. Konuyla ilgili olarak aranabilecek kurumlar şöyle sıralanabilir:
- DASK’ın ALO 125 telefon hattı
- ALO 181 Çevre ve Şehircilik Bakanlığı telefonu
- Depremin olduğu şehrin belediye telefonu
- Depremin olduğu şehrin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü telefonu
- İlçe kaymakamlıkları
DASK’a hasar başvurusu nasıl yapılıyor
DASK’a hasar ihbarı üstte de belirtildiği üzere ALO 125’i arayarak ya da e-devlet üzerinden ve www.dask.gov.tr adresinden yapılabiliyor. İhbar sonrası, GSM telefonlarına SMS ile başvurunun yapıldığına dair bildirim geliyor. DASK kurumunun görevlendirdiği sigorta eksperleri binadaki hasarı tespit ediyor ve hemen ardından tazminat ödeme süreci başlatılıyor.
En çok merak edilen ve araştırılan konuların başında ise DASK’ın kapsamı geliyor. DASK, depremin binaya verdiği zararı, deprem sonucu konutta yangın çıkması, patlama olması ve yer kayması sonucu binada oluşabilecek hasarları kapsıyor. DASK, konut içerisindeki eşyaların zararını kapsamıyor.
DASK’ın ödediği bedel ise konut için belediyelerin belirlediği piyasa değerinin tamamı olmuyor. Konutun yeniden inşa edilme bedelini ödeyen DASK kapsamındaki bu tutar, 25 Kasım 2022 tarihinden itibaren hala geçerli olmak üzere, betonarme bir yapı için metrekare başına 3 bin 016 TL. Konutun metrekaresine göre belirlenen ve poliçede yazan tazminat tutarı ödeniyor. Şayet konut tamamen yıkıldıysa veya oturulamayacak şekilde orta ya da ağır hasar aldıysa DASK sigortasının bir konut için ödeyeceği en üst limit 640 bin TL oluyor. Yasal ve gerekli incelemeler yapıldıktan sonra tazminat tutarı hemen ödeniyor.
Bir apartmanda her dairenin DASK sigortası yoksa deprem sigortası olan dairelere kendi poliçe kapsamlarında hasar tazminatları ödeniyor.
Öte yandan ruhsatsız ve imar izni olmayan evler, “kaçak yapı” olarak değerlendirildiği için ruhsatsız olan evlere DASK yaptırılamıyor. Zorunlu Deprem Sigortası’ndan yararlanabilmek için yapının imar izni alması ve yapı üzerindeki “kaçak yapı” değerlendirilmesinin kaldırılmış olması gerekiyor. Öte yandan şu da bilinmeli ki tapuda “mesken” olarak geçen konutlar ile “arsa tapulu” olarak ifade edilen ruhsatsız konutlara DASK yaptırmak mümkün oluyor.
Şu da önemli bir konu ki, DASK her yıl yeniden yaptırılmalı. Deprem sonucu tazminat ödemesi yapılabilmesi için her yıl güncel bir zorunlu deprem poliçesi olması gerekiyor.
Deprem sonrası DASK yaptırmanın şartları
Binalar Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından deprem sonrası yapılan inceleme ile sınıflandırılıyor. Bu sınıflandırma DASK ödemelerinin çerçevesini de belirliyor. Hasar oranları hafif, orta ve ağır şeklinde sıralanıyor. Ağır hasarlı binalara DASK yaptırılamıyor. Oturmaya uygun olmayan, ağır hasar durumundaki yapılar için resmi kurumlar yıkım kararı veriyor. Bu durumda sigorta yaptırmak mümkün olmuyor. Deprem sonucu hafif hasar alan binalara DASK yaptırılabiliyor. Hafif hasar durumunda DASK poliçesi sigortalının beyanına göre yapılıyor. Orta hasar alan binalarda ise güçlendirme yapılması zorunlu kılınıyor. Hasar onarıldıktan sonra resmi belgeleri ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığının onayına sunuluyor. Eğer bakanlık binanın oturmaya elverişli olduğunu tespit ederse bu binaya da DASK sigortası yapılabiliyor.
Konut sigortası ve DASK birbirini nasıl tamamlar
Konut sigortası ise DASK’tan farklı olarak, şayet deprem hasarını karşılama kapsamına sahipse deprem sonucu oluşan zararları ödeyebiliyor. Binada oluşan zararın DASK’ın ödediği tutarın üzerinde kalan kısmı, konut sigortası tarafından karşılanıyor. DASK metrekare üzerinden hesaplayarak bina bedelini ödüyor ancak belediyelerin belirlediği rayiç bedel daha yüksekse kalan bedeli konut poliçesi karşılıyor. Depremde ev içerisindeki eşyaların hasar masrafları ise hem deprem hem de eşya teminatı olan konut sigortası poliçeleri tarafından ödeniyor.
Kasko ve trafik sigortalarında deprem uygulaması
Trafik sigortasının kapsamı, olası bir kaza sonucu karşı tarafın hasar masraflarını karşılamak üzere düzenleniyor. Bu nedenle zorunlu trafik sigortası, deprem sonucu araçta meydana gelen masrafları ödemiyor.
Öte yandan kasko sigortasının deprem sonucu oluşan hasarları karşılaması poliçenin kapsamına göre değişiyor. Eğer kasko poliçesinin kapsamında deprem teminatı bulunuyorsa hasar masrafları tamamıyla karşılanıyor. Bazı poliçelerde ise kasko deprem muafiyeti bulunuyor. Bu durumda olan poliçelerde ise hasar ödemesinde kesintiye gidiliyor. Hatta bazı kasko poliçelerinde doğal afetler tamamen kapsam dışında bulunuyor ki bu durumda hasar ödemesi alınamıyor.
Bölgede, DASK’ın uygulaması ve sigorta şirketinin güncel olarak işleyişi şöyle: DASK, Çevre Bakanlığından, AFAD’tan listeler geldiğinde bina yıkılmışsa, ihbar beklemiyor, ödeme yapıyor. DASK sahibi depremzedelere tazminatlarının Vakıfbank’a yattığına dair bir SMS ve şifre gidiyor. Depremzedeler T.C. kimlik numarası üzerinden bu şifreyle hasarlarını Vakıfbank’tan tazmin ediyor. Sigorta şirketi de deprem teminatlı konut sigortası söz konusuysa, poliçenin kapsamı dahilindeki ödemeyi yapıyor. Ticari işletmelerde ise ekspertiz faaliyeti gerekiyor.
Tüm sigorta sektörü yaraları bir an önce sarabilmek adına DASK ile koordineli bir halde çalışıyor. Ortak dilek ise yaşanan acılarının tekrarlanmaması!
KAYNAKLAR
